რატომ "ძვრება" ინდოეთი სომხეთში?
05.11.23 23:30

სომხეთსა და მის ყოფილ „მთავარ მოკავშირეს“ რუსეთს შორის ურთიერთობების მკვეთრი გაუარესების ფონზე, სომხეთი და ინდოეთი სწრაფად ახლოვდებიან, პირველ რიგში, სამხედრო სფეროში. ეს დაახლოება იმდენად სწრაფია, რომ უკვე იწვევს უკმაყოფილებას რუსეთის ფედერაციაში, რომელიც ასევე ცდილობს ინდოეთის „მოკავშირედ“ აქციოს და დიდი ხანია თანამშრომლობს მასთან იარაღით ვაჭრობაში.

 

რესპუბლიკური პარტიის თავმჯდომარემ არამ სარგსიანმა განაცხადა, რომ რუსეთმა უარი თქვა სომხეთისთვის ინდოეთში შეძენილი იარაღის მიწოდებაზე, ამავდროულად ირანმა უკვე მიაწოდა ინდური იარაღის უმეტესი ნაწილი ტრანზიტით. ერევანში ასევე ადანაშაულებენ რუსეთს იმაში, რომ უკრაინის ომში ჩაფლული და იარაღის გადაუდებელი საჭიროების გამო, მან არამარტო არ მიაწოდა უკვე შეძენილი რუსული იარაღი სომხეთს, არამედ არ დაუბრუნა ფული. სხვადასხვა წყაროს მიხედვით, 400-დან 600 მილიონ დოლარამდე.

 

 ამ ფონზე საინტერესო ჩანს ინდოელი სამხედროების მოსაზრებები სომხეთთან თანამშრომლობის შესახებ. ასე, ახლახან გადამდგარი ინდოელი გენერალ-მაიორი აშოკ კუმარი წერდა, რომ ინდოეთს შეეძლო შეექმნა ე.წ. "ინდოეთის არმიის მოსამზადებელი გუნდი (IATT)", რომელიც განლაგდებოდა სომხეთის შეიარაღებული ძალების დანაყოფებთან ერთად: „მსოფლიოს გეოპოლიტიკური ლანდშაფტი საკმაოდ სწრაფად იცვლება. ჯერ ყურადღება გამახვილდა რუსეთსა და უკრაინას შორის ომზე, ახლა კი ომზე ჰამასსა და ისრაელს შორის.

 

აშშ-ჩინეთის ურთიერთობები ასევე დაძაბულია ინდოეთ-წყნარი ოკეანის, სამხრეთ ჩინეთის ზღვასა და ტაივანში არსებული საკითხების გამო.

 

ყოველივე ამის ფონზე, სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მთავარი კონფლიქტი, რომელიც 100 000 სომეხს შეეხო, უკანა პლანზე გადავიდა, მიუხედავად იმისა, რომ თითქმის მთელი სომეხი მოსახლეობა იძულებული გახდა დაეტოვებინა სახლები.

 

აზერბაიჯანის მიერ სომხური ანკლავის (მთიანი ყარაბაღის) აღების მიზნით დაწყებული სამხედრო ოპერაციის შემდეგ აუცილებელია სომხეთმა ხელახლა შეაფასოს თავისი ძლიერი და სუსტი მხარეები. ეს დაეხმარება მას რეფორმის მიმართულების განსაზღვრაში. არ იქნება ცუდი, თუ სომხეთი ისარგებლებდა ინდოეთის დახმარებით შეიარაღებული ძალების მომზადებაში საბრძოლო ეფექტურობის ამაღლების მიზნით.

 

ინდოეთს შეუძლია შექმნას "ინდოეთის არმიის მოსამზადებელი გუნდი (IATT)" სომხეთში, რომელიც განლაგებული იქნება სომხეთის შეიარაღებული ძალების დანაყოფებთან ერთად. IATT შესაფერისია სომხეთისთვის რამდენიმე მიზეზის გამო:

 

სომხეთს საფრთხე ემუქრება ორი მხრიდან: დასავლეთით ნახიჭევანიდან და აღმოსავლეთით მთიანი ყარაბაღიდან. სომხეთი მზად უნდა იყოს და შეეძლოს „ომი ორ ფრონტზე“ აწარმოოს. ინდოეთი საუკეთესოდ არის განლაგებული სომხეთის დასახმარებლად ამ კონტექსტში, რადგან ინდოეთი იბრძოდა და მოიგო ომი ორ ფრონტზე 1971 წელს და ამჟამადაც უმკლავდება  მსგავს საფრთხეს ორ ფრონტზე - ჩინეთიდან და პაკისტანიდან. გარდა ამისა, ინდოეთს უკვე აქვს სხვა ქვეყნებში IATT წარმატებით დაარსების გამოცდილება. ინდოეთმა პინაკას სარაკეტო სისტემა სომხეთში აზერბაიჯანთან ომის ფონზე გაიტანა. ეს მეტყველებს იმაზე, თუ რა მნიშვნელობას ანიჭებს ინდოეთი სომხეთს საერთაშორისო უსაფრთხოების სისტემაში“, - წერს აშოკ კუმარი.

 

გენერალ-მაიორი აშოკ კუმარი იბრძოდა ბოლო დიდ კონფლიქტში, 1999 წლის კარგილის ომში ინდოეთსა და პაკისტანს შორის. რაც შეეხება აშოკ კუმარის განცხადებას, რომ „ინდოეთი ომს აწარმოებდა ორ ფრონტზე“, ჩვენ ვსაუბრობთ ინდოეთის მიერ ინსპირირებულ სეპარატისტულ მოძრაობაზე აღმოსავლეთ პაკისტანში, სადაც ინდოეთმა სეპარატისტთა მხარე დაიჭირა და ომი დაიწყო ერთ ქვეყანასთან 1971 წელს - პაკისტანთან.  პაკისტანს არ ჰქონდა პირდაპირი სახმელეთო კავშირი მის აღმოსავლეთ ნაწილთან, რამაც გამოიწვია ინდოეთის და მის მიერ მხარდაჭერილი სეპარატისტების ფაქტობრივი გამარჯვება და ბანგლადეშის "დამოუკიდებელი" სახელმწიფოს გამოცხადება, რომელიც, ფაქტობრივად, ინდოეთის ვასალია.

 

ბანგლადეშის მცხოვრებთათვის სეპარატიზმს კარგი არაფერი მოუტანა. ბანგლადეში დღეს აზიის ერთ-ერთი ყველაზე ღარიბი ქვეყანაა, კოლოსალური ჭარბი მოსახლეობით და გარემოსდაცვითი პრობლემებით და ცხოვრების დონეც ბევრად დაბალია, ვიდრე პაკისტანში. გარდა ამისა, მილიონობით მუსულმანი დევნილი, ეგრეთ წოდებული "ბიჰარიები" ინდოეთის სხვა რეგიონებიდან, რომლებიც 1947 წელს და მოგვიანებით რელიგიურ დევნას გაექცნენ აღმოსავლეთ პაკისტანში, "გაყინულ" სიტუაციაში აღმოჩნდნენ. აგრესიულ ბენგალურ ნაციონალიზმს ასწავლიდნენ, ბანგლადეშში ხელისუფლებაში მოსულმა სეპარატისტებმა ამ ხალხს ყველა უფლება ჩამოართვეს და, უმეტესწილად, ბანგლადეშის მოქალაქეობა არ მიანიჭეს. "ბიჰარიები" ვერ ბრუნდებიან თავიანთ მშობლიურ ადგილებზე ინდოეთში უკიდურესი ისლამოფობიისა და ინდოეთის მხრიდან დევნილთა დაბრუნების წინააღმდეგობის გამო.

 

ამგვარად, სეპარატიზმის მხარდაჭერით აღმოსავლეთ პაკისტანის მუსულმანები რომ „გააბედნიერა“, ინდოეთს დღესაც სურს „გაახაროს“ ჰაიები და შეუმდგარი „არცახელი“ სეპარატიტები, უჭერს რა მხარს სამხედრო რევანშიზმს მათ შორის. რეალურად, ამან შეიძლება გამოიწვიოს კიდევ უფრო დიდი სამხედრო კატასტროფა სომხეთისთვის ახალ ომში.

 

აუცილებელია შევახსენოთ ჰაიებს, რომელთაც ინდოეთის იმედი აქვთ, რომ რუსეთისგან განსხვავებით, ინდოეთი შორს არის და არ გაგზავნის თავის ჯარს დასახმარებლად ან „მშვიდობისმყოფელად“. ინდოეთში არ არსებობს კონკრეტული ჰაი დიასპორა. საქმე რომ საქმეზე მიდგეს, ინდოეთი თითსაც არ გაანძრევს სომხეთის გადასარჩენად, რამდენიც არ უნდა იყვირონ ჰაი ნაციონალისტებმა „გენოციდის“ საფრთხეზე.

 

მაგრამ ახლა თავად ინდოეთისთვის, სომხეთის არსებობა, როგორც „მინდობილი“ და სამხედრო ბაზის განთავსების ადგილი, არის სერიოზული პრეტენზია, იქცეს „მსოფლიო ძალად“. ეს, ფაქტობრივად, შეიძლება გახდეს ინდოეთის პირველი „სამხედრო ბაზა ინდოეთის ქვეკონტინენტიდან მნიშვნელოვან მანძილზე. არსებითად, სომხეთი იქცევა „გამავალ პაიკად“, რომლის მსხვერპლშეწირვა ან გაცვლა ნებისმიერ დროს შეიძლება შეთანხმებების დროს მისი ზოგიერთი ინტერესისთვის, უფრო ახლოს ინდოეთის გეოგრაფიულ საზღვრებთან.

 

 

გრიგოლ გიორგაძე

წაკითხულია : 370