ანალიტიკა

'სამშვიდობოების' დახმარებით ხანკენდიდან სეპარატისტული ცხინვალის შექმნა შეუძლებელი გახდა. 'მშვიდობისმყოფელები' მიდიან...
18.04.24 15:20

რუსმა სამშვიდობოებმა თითქმის მთელი სამხედრო ტექნიკა გაიყვანეს და მნიშვნელოვნად შეამცირეს ყარაბაღში პერსონალის და პოსტების რაოდენობა. ეს ინფორმაცია რუსეთის პრეზიდენტის პრესმდივანმა დიმიტრი პესკოვმა დაადასტურა. აზერბაიჯანის პრეზიდენტის თანაშემწემ ჰიკმეტ ჰაჯიევმა ასევე დაადასტურა, რომ აზერბაიჯანისა და რუსეთის უმაღლესმა ხელმძღვანელობამ მიიღო გადაწყვეტილება აზერბაიჯანის ტერიტორიიდან რუსი სამშვიდობოების ვადამდე გაყვანის შესახებ.

 

„პროცესი უკვე დაწყებულია, აზერბაიჯანისა და რუსეთის თავდაცვის სამინისტროები იღებენ შესაბამის ზომებს ამ გადაწყვეტილების განხორციელებასთან დაკავშირებით“, - განაცხადა აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის თანაშემწემ.

 

პრინციპში, რუსმა „სამშვიდობოებმა“ დაიწყეს აზერბაიჯანული ყარაბაღიდან გასვლის პროცესი 2023 წლის სექტემბრის შემდეგ, როდესაც ანტიტერორისტული ოპერაციის დროს აზერბაიჯანის არმიამ დაამარცხა სეპარატისტული ბანდები და სეპარატისტული ე.წ. „არცახი“ ფორმალურადაც კი გაუქმდა.

 

ამის შემდეგ ყველამ, ვისაც არ სურდა აზერბაიჯანის მოქალაქეობის მიღება (სომხეთის მოსახლეობის უმრავლესობა) დაუბრკოლებლად დატოვა ყარაბაღი, თუმცა აზერბაიჯანმა დაჟინებით სთხოვდა მათ დარჩენას და აზერბაიჯანის სრულუფლებიან მოქალაქეობას. ეხლაც სვთავაზობს დაბრუნებას... ვინც აზერბაიჯანის ხელისუფლების აბსოლუტური ერთგული დარჩა და არ არის საჭირო მათთან ახლოს „სამშვიდობოების“ შენარჩუნება, განსაკუთრებით სამხედრო ტექნიკით.

 

ახლა ყარაბაღიდან ყველა რუსი სამშვიდობოების საბოლოო გაყვანის საკითხი მოგვარებულია. შეგახსენებთ, რომ ყარაბაღის რუსული სამშვიდობო კონტინგენტი რეგიონში შეუშვეს ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ დეკლარაციის საფუძველზე, რომელსაც ხელი მოაწერეს აზერბაიჯანის, სომხეთისა და რუსეთის ლიდერებმა მეორე ყარაბაღის ომის შედეგების შემდეგ.

 

რუსეთის ფედერაციის სამშვიდობო კონტინგენტის ყოფნის ხანგრძლივობა განისაზღვრება ხელშეკრულების ხელმოწერის დღიდან (2020 წლის 9 ნოემბერი) 5 წლით, 5 წლის ვადით ავტომატურად გაგრძელების პირობით, თუ ხელშეკრულების არცერთი მხარე ვადის გასვლამდე 6 თვით ადრე განაცხადებს ამ დებულებების გამოყენების შეწყვეტის განზრახვას.

 

თავდაპირველად, ვარაუდობდნენ, რომ რუსი სამშვიდობოები გარდამავალ პერიოდში 5 წლის განმავლობაში უზრუნველყოფდნენ ყარაბაღის სომეხი მოსახლეობის თანმიმდევრულ და მშვიდობიან ინტეგრაციას აზერბაიჯანულ საზოგადოებაში, ასევე აზერბაიჯანელი დევნილების დაბრუნებას. ასევე იყო შეთანხმება სეპარატისტული დაჯგუფებების სრულ განიარაღებაზე. სომხური მხრიდან კი არანაირი ნაბიჯი არ გადადგმულა.

 

ისინი სამშვიდობოების ყოფნას ყარაბაღის საბოლოო ოკუპაციისა და აზერბაიჯანიდან გამოყოფის ახალ შანსად აღიქვამდნენ „ცხინვალის სცენარის მიხედვით“. ცხინვალის რეგიონში 1992 წლიდან რუსეთიც ინარჩუნებდა „სამშვიდობო“ კონტიგენტს, მაგრამ ნაცვლად იმისა, რომ უზრუნველეყო მისი მშვიდობიანი ინტეგრაცია ერთიან საქართველოში, რუსი სამშვიდობოები ყველანაირად უჭერდნენ მხარს სეპარატისტებს.

 

ყოველივემ კი საბოლოოდ გამოიწვია ახალი სეპარატისტული ომის დაწყება 2008 წლის აგვისტოში, ცხინვალის რეგიონში დარჩენილი ქართული სოფლების ეთნიკური წმენდის ჩათვლით. დასრულდა რუსეთის არმიის სრულმასშტაბიანი შემოჭრით და როგორც ცხინვალის რეგიონის, ისე აფხაზეთის ოკუპაცია, რუსეთის მიერ მათი ე.წ. „დამოუკიდებლობის“ აღიარების საფარქვეშ.

 

ხანკენდის სეპარატისტებს, ასევე სომხურ ლობს, მსგავსი სცენარის იმედი ჰქონდათ. სეპარატისტული პროექტის მხარდასაჭერად, სომხური წარმოშობის რუსი ოლიგარქი რუბენ ვარდანიანი, კრემლთან ერთ-ერთი ყველაზე დაახლოებული, მოსკოვიდან ყარაბაღში „გადაისტუმრეს“. "სამშვიდობოებს" ამოფარებული რუბენ ვარდანიანი უკანონოდ ჩავიდა აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე ყარაბაღში და აქ დაიკავა სეპარატისტული "არცახის" ე.წ. "სახელმწიფო მინისტრის" "პოსტი".

 

ვარდანიანის მოსვლით სეპარატისტები „იმედით აივსნენ“ და აშკარა გახდა, რომ ისინი არ აპირებდნენ აზერბაიჯანში ინტეგრაციას. უფრო მეტიც, სეპარატისტების მიერ აზერბაიჯანული მინერალური რესურსების ძარცვამ და ლაჩინის დერეფნის გასწვრივ მადნის ექსპორტმა უბრალოდ კატასტროფული მასშტაბები მიიღო. ამ აშკარა ძარცვამ, რომელსაც ხელი შეუწყვეს რუსმა სამშვიდობოებმა, აღაშფოთა აზერბაიჯანელი გარემოსდამცველები, რომლებმაც გადაკეტეს ლაჩინის გზა, რათა თავიდან აიცილონ აზერბაიჯანული ყარაბაღის მინერალური რესურსების გაძარცვა და რეგიონის ბუნებას გამოუსწორებელი ზიანი.

 

ამის შემდეგ სომეხი რევანშისტები ე.წ. „არცახის“ ბლოკადაზე და „გენოციდის“ საფრთხეზე აყვირდნენ. ხოლო მას შემდეგ, რაც აზერბაიჯანმა ლაჩინის გზაზე სომხეთთან საზღვარზე თავისი საგუშაგო შექმნა, ეს ყვირილი კიდევ უფრო ხმამაღალი გახდა.

 

ამავდროულად, ყველაზე საინტერესო ის არის, რომ სეპარატისტების მხარდასაჭერად დადგნენ რუსეთის ფედერაციის გეოპოლიტიკური ოპონენტები - პირველ რიგში საფრანგეთი, რომელმაც სეპარატისტების დასახმარებლად მთელი „ჰუმანიტარული კოლონა“ გაგზავნა პარიზის მერის, ან იდალგოს ხელმძღვანელობით. სეპარატისტებს მაინც არაფერი ეშველათ. აზერბაიჯანის არმიამ 2023 წლის 19-20 სექტემბერს ერთდღიანი ოპერაციის დროს გაანადგურა სეპარატისტთა საკვანძო პოზიციები და აიძულა ისინი დათანხმებულიყვნენ დანებებასა და განიარაღებაზე. სეპარატისტების ზოგიერთი ლიდერი, მათ შორის რუბენ ვარდანიანი, დააკავეს. სეპარატისტთა ლიდერებთან მიმართებაში  გამოძიება მიმდინარეობს და აზერბაიჯანის სასამართლოს წინაშე უნდა წარდგნენ.

 

ამგვარად, სეპარატისტებმა და სომეხმა რევანშისტებმა ვერ მოახერხეს რუსი სამშვიდობოების „ჩართვა“ ახალი ომის წამოწყების მიზნით „ცხინვალის სცენარის მიხედვით“. ცხადია, აქ მთავარი როლი ითამაშა იმ ფაქტმა, რომ რუსეთის ფედერაცია საფუძვლიანად „ჩაეფლო“ უკრაინის ომში და ვერ მოახერხებს მეორე ფრონტის შექმნას, მაგრამ მთავარი იყო აზერბაიჯანის მონდომება აღედგინა ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობა.

 

და აი, რუსული ჯარები ტოვებენ აზერბაიჯანის ტერიტორიას. ამას ისინი უკვე მესამედ აკეთებენ. პირველად მათ დატოვეს აზერბაიჯანის ტერიტორიის დიდი ნაწილი, ფაქტობრივად, მონაწილეობა მიიღეს სომხეთის მხარეზე ყარაბაღის ომში და ხელი შეუწყვეს მისი ტერიტორიის 20%-ის ოკუპაციას. შემდეგ რუსეთის სამხედრო კონტინგენტმა დატოვა გაბალას სარადარო სადგურის ექსპლუატაციისთვის გამოყოფილი ტერიტორია. ახლა კი, საბოლოოდ, რუსული ჯარები მესამედ ტოვებენ აზერბაიჯანს. ისინი ტოვებენ ყარაბაღს, სადაც 2020 წლის 9 ნოემბრის შემდეგ იყვნენ განლაგებული. თანაც, ყველა ნიშნით - სამუდამოდ!

 

ეს გვაძლევს იმედს, რომ მალე რუსული ჯარები ასევე დატოვებენ საქართველოს ოკუპირებულ ცხინვალის რეგიონს და აფხაზეთს და აღდგება საქართველოს იურისდიქცია ამ ტერიტორიებზე, ისევე როგორც აღდგა აზერბაიჯანის ტერიტორიული მთლიანობა და ყარაბაღი დაუბრუნდა თავის კანონიერ მფლობელს - აზერბაიჯანელ ხალხს.

 

ვარდენ წულუკიძე

წაკითხულია : 838